آنزیم های موجود در بزاق زالو

مکیدن خون بیمار و ترشح آنزیم هایی با خواص درمانی متعدد ، باعث شده است که زالو درمانی ، روشی ساده و ارزان قیمت برای درمان بسیاری از بیماری ها باشد. در طب سنتی ایران ، زالو درمانی همراه با سایر روش های درمانی مثل گیاه درمانی به صورت ترکیبی برای درمان بسیاری از بیماری ها تجویز شده است. زالو هنگام مکیدن خون ، مواد متنوعی ترشح می کند که خواص درمانی دارند و همین باعث استفاده از روش زالو درمانی در درمان بیماری های مختلف شده است.  در بزاق زالو بیش از ۱۰۰ نوع آنزیم وجود دارد که برخی از آن‌ها تا کنون شناسایی شده‌اند در ادامه این مطلب به بررسی ۱۰ نوع آنزیم شناخته شده در بزاق زالو میپردازیم و اثرات درمانی آنها را بررسی میکنیم.

۱) هیرودین : این آنزیم  بی حس کننده  و رقیق کننده خون است. آنزیم هیرودین مهمترین و اصلی ترین آنزیم در بزاق زالو است. بعد از چسبیدن زالو به بدن بیمار ترشح این آنزیم باعث میشود محل گزیدگی بی حس شود و بیمار بتواند سوزش ناشی از نیش زالو را تحمل کند. همچنین این آنزیم سبب انبساط جداره عروق میشود و در نتیجه  جریان خون افزایش می یابد. تحقیقات نشان میدهد اثر هیدرودین در رقیق کردن خون خیلی بیشتر از هپارین و آسپرین است. نتایج یک تحقیق در دپارتمان فارمولوژی کنتاکی نشان داده است که هیرودین برای فعال شدن نیازی به کوفاکتور ندارد همچنین اثرات ناشی از این آنزیم پایدار و یکنواخت است و به مقدار دوز وابسته است بر اساس این پژوهش هیرودین مسمومیت ندارد و اثر بی حسی موضعی دارد و میتواند اثر مستقیم روی مهار ترومبین بگذارد.

به طور کلی  برای این آنزیم اثرات آنتی كواگولانت ، آنتی ترمبوتیك ، ترمبولیتیك ، آنتی ایسكمیك ، هیپوتنسیو ، تحریك كننده سیستم ایمنی ، ممانعت از تصلب شرائین ، بی حس‌كنندگی ، آنتی باكتریال و خاصیت ضد التهابی شناخته شده است.

۲) بدلین: این آنزیم اثر ضد تورمی قوی دارد. در اکثر بیماری هایی که ریشه تورمی مثل روماتیسم مفاصل، تورم مفاصل، تورم مغز یا حتی تورم عضلات دارند، باعث درمان و کنترل این بیماری ها می شود. اين نوع آنزیم در واقع  يك آنزيم مهار كننده پروتئازها مانند تريپسين كيموتريپسين يا پلاسمين است كه از فاكتورهاي تورم و پخش شدن در بافت مي‌باشند.

۳) آپیراز: آپیراز یك آنزیم قوی ضد تجمع پلاكت‌ها با اثرات روان سازی جریان خون است.

۴) اگلین : آنزیم اگلین ، علاوه بر اینکه  یك آنزیم ضد تورم است ، ضد اكسیداسیون و ضد رادیكال نیز می‌باشد.

۵) دستابیلاز :این آنزیم كه یك فاكتور ضد تجمع پلاكتی بسیار قدرتمند است ، با اثرات فیبرینولیزی و هیدورلیزكنندگی منجر به حل شدن لخته‌های خونی تشكیل شده می‌شود ، این آنزیم به وسیله‌ی نیكونوف كشف شدكه یك شیوه‌ی درمانی بسیار هیجان‌انگیز را معرفی كرد.

6) هیالورونیداز : این ماده به عنوان فاكتور پخش كننده و هم به عنوان یك آنتی بیوتیك عمل می‌كند. این آنزیم با حل كردن مواد بافتی ، زمینه پخش بزاق زالو را در بافت‌ها فراهم می‌كند و با این كار زالو توانایی می‌یابد بافت‌های دور دست را نیز تحت تأثیر قرار دهد و اثرات درمانی در همه‌ جای بدن به خصوص در نزدیكی محل اتصال زالو به بدن بر جای بگذارد.

۷) لیپازها و استرازها :  این نوع از آنزیم ها از لیپولیتیك فاكتورها هستند و چربی‌ها را تجزیه می‌كنند.

۸) آنتی الاستاز : این ماده كه از طریق كنترل عمل الاستاز فعالیت می‌كند ، آنزیمی است كه الاستین جلدی را به خصوص در پوست ، تنزل می‌دهد. در واقع این آنزیم خاصیت ضد حساسیت و تحریکات پوستی و الاستین و آلرژی دارد. اگر این آنزیم نبود در اثر گزش و تزریق آنزیم های مختلف به بدن، تحریکات و حساسیت های پوستی شدیدی ایجاد می شد. در نتیجه در درمان آلرژی های پوستی نیز می تواند موثر باشد.

۹) اورگلاز : دارای اثرات درمانی در بیماری آرتروز است. بسیار دیده شده است كه افراد مبتلا به آرتروز زانو كه از درد زانو و محدودیت حركتی زانوها رنج می‌برند با استفاده از زالو درمانی میتوانند بهبودی بسیاری به دست بیاورند. زالو همچنین كاتكولامین ترشح می‌كند كه روی پایانه‌های عصبی بخصوص در پوست مانند دوپامین و سروتونین عمل می‌كند.

۱۰) منوكسید نیتروژن سنتتاز :این فاكتور موجود در بزاق زالو شبیه به نوع انسانی است كه سبب ترمیم اعصاب صدمه دیده می‌شود.

مواد ديگري مانند استيل كولين ، نوروترنسميترها مواد شبه هيستاميني با اثرات وازوديلاتوري، anti statin ، Hementin  و آنزیم های مشابه Prostaglaindin (PG12) که مانع فعالیت كاليكريين و فاكتورهاي XI و XII می شود در بزاق زالو یافت میشود.